• Արևմտյան Հայաստանի տարածքիբ վրայ Հայաստան պետութիւնը փաստացի ճանաչուած է 1920-ի 19 Յունուար (Անկախութեան օրը), Դաշնակից տերութիւններու գերագոյն խորհուրդի կողմէն։ Սեւրի պայմանագիրին նախագիծը պատրաստուած է 1920-ի Փետրուար Լոնդոնի կոնֆերանսին մէջ եւ վերջնական տեսքի է բերուած Սան Ռեմոյի կոնֆերանսի շրջանակները 1920-ի 24 Ապրիլ։
• Արեւմտեան Հայաստանի տարածքին վրայ Հայաստան պետութիւնը իրաւական ճանաչուած է 1920-ի 11 Մայիս Դաշնակից տերութիւններու գերագոյն խորհուրդի եւ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու կողմէն։ Կ՚որոշուի, որ հայկական պետութեան մայրաքաղաքը կ՚ըլլայ Էրզրումը (Կարին)։
• Պայմանագիրին ընդունումը հեշտացնելու եւ Սեւրին կետերը կիրառելու համար յունական բանակը 1920-ի 23 Յունիս դաշնակից պետութիւններու խրախուսմամբ եւ աջակցութեամբ հարձակուեցաւ Անատոլիոյ եւ Թրակիոյ մէջ։ Բուրսա, Բալիկեշիր, Ուշակ եւ Նազիլլի մէկը միւսի հետեւէն ներխուժելով՝ հարձակումներու էական նպատակն էր հրահրիլ Սեւրի պայմանագիրին կիրառումը եւ թոյլ չտալ պայմանագիրին յօդուածներու մէջ որեւէ փոփոխութիւն։
• 1920թ. 11 Մայիս ներկայացուած Սեւրի պայմանագիրին նախագծին ի պատասխան յուշագիրով Թիւրքիան 1920թ. Յունիս 25-ին ճանաչեց հայկական նոր պետութիւնը (հիմք ընդունելով 1918թ. 4 Յունիս Բաթումի պայմանագիրը):
• 1920-ի 25 Յունիս Դամատ Ֆերիթ փաշան Փարիզին մէջ գտնուող պատվիրակութեան կազմին մէջ ներկայացուցած է Օսմանեան կայսրութեան այս այլընտրանքային խաղաղութեան առաջարկը։ Բայց այս այլընտրանքը չընդունուեցաւ դաշնակից տերութիւններու կողմէն։
• Սուլթան Վահիդետտինի նախագահութեամբ 1920-ի 22 Յուլիս կայացած Ինքնիշխանութեան խորհուրդի նիստը համարեց «որ նա կը գերադասէ թոյլ գոյութիւն ունենալ, քան ծանր կորուստ ունենալը» եւ որոշում կայացուց ընդունիլ Պայմանագիրը։ Այն բանէն ետք, երբ Թեւֆիք փաշան չստորագրեց այս պայմանագիրը, որը կը բաժնէր թիւրքական տարածքը եւ որը բոլորովին չէր համապատասխանէր ազգային պատիվին ու զգացմունքներուն, Ռեշաթ Հալիս պէյը (պէյ՝ նշանաւոր մարդոց կոչում) եւ Ռըզա Թեւֆիկը (Bölükbaşı) պէյը, որը կը մեղադրուէր Դամատ Ֆերիտի կողմէն 10 Օգոստոս պայմանագիրը ստորագրեց 1920-ին։
• Հայաստան պետութիւնը, հիմնական դաշնակից տերութիւնները, ասոցիացուած տերութիւնները եւ Թիւրքիոն 1920-ի 10 Օգոստոս ստորագրեցին Սեւրին միջազգային պայմանագիրը։
• 1920-ի 22 Նոյեմբեր Նախագահ Վուդրո Վիլսոն ստորագրեց Իրաւարար վճիռը, որը կը սահմանէ Հայաստան Պետութեան սահմանները Արեւմտեան Հայաստանի եւ Թիւրքիոյ տարածքին վրայ։
• 2004-ի 17 Դեկտեմբեր Արմենակ Աբրահամեանին նախաձեռնութեամբ Արեւմտեան Հայաստանի հայերու ազգային խորհուրդը յայտարարեց իր գոյութեան մասին ազատագրուած Արցախ՝ Շուշիին մէջ։
• 2007-ի 20 Յունուար Արցախի Ստեփանակերտին մէջ Արեւմտեան Հայաստանի հայերու համագումարին պատւիրակները պաշտօնական հռչակագիր ընդունեցին բնիկ ազգի՝ Արեւմտեան Հայաստանի հայերու իրաւունքներու մասին։
• 2007-ի 17 Սեպտեմբեր 144 պետութիւններու կողմէն ՄԱԿ-ն ընդունեց Բնիկ ժողովուրդներու իրաւունքներու մասին հռչակագիրը, որը կը ճանչնայ անոնց ինքնորոշման իրաւունքը։
• 4 Փետրուար 2011-ին Ազգային Խորհուրդը Արմենակ Աբրահամեանի նախագահութեամբ կազմեց Արեւմտեան Հայաստանի կառավարութիւնը:
• 2013-ի 24 Յունուար Ազգային խորհուրդը եւ Արեւմտեան Հայաստանի կառավարութիւնը ընդհանուր առմամբ հռչակեցին ժողովրդավարական ընտրութիւններու միջոցով Արեւմտեան Հայաստանի խորհրդարանի ստեղծման նախագիծը։ 2013-ի 16 Դեկտեմբեր ընտրացուցակին մէջ գրանցուած Արեւմտեան Հայաստանի հայերու կողմէն պաշտօնապէս ընտրուած են 64 պատգամաւորներ։
• 16 Դեկտեմբեր 2013-ին խորհրդարանի պատգամաւորներուն կողմէ պաշտօնապէս ընտրուեցաւ Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան 1-ին նախագահ Արմէնակ Աբրահամեան։
• 23 Փետրուար 2023-ին Նախագահի հրամանագիրով յայտարարուեցաւ, որ Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութիւնը 1920-ին ճանաչուած Հայաստան Պետութեան շարունակող պետութիւնն է։
• 16 Փետրուար 2014-ին Նախագահի հրամանագիրով ֆորմալացուած է Ազգային խորհուրդի եւ կառավարութեան կեդրոնակայանը Արեւմտեան Հայաստանի Կարինին մէջ (Էրզրում):
• Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահը 09 Մայիս 2016-ի հրամանագիրով կ՚ընդունէ Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային Սահմանադրութիւնը, որը ստորագրուած եւ հաստատուած է Արեւմտեան Հայաստանի բոլոր քաղաքացիներու կողմէն։
• Նախագահ Արմենակ Աբրահամեան 24 Յունիս 2016-ի Արեւմտեան Հայաստանի անունէն վավերացուցած է Սեւրին միջազգային պայմանագիրը։

Այսպիսով, Սեւրին պայմանագիրով պաշտօնապէս եւ անվիճելիօրէն ամրագրուեցին հայերու իրաւունքները թիւրքերու կողմէն գրաւուած որոշ տարածքներու վրայ։
Եւ Արեւմտեան Հայաստանի այս տարածքները, տեղահանութիւններով ու ջարդերով դատարկուելով իրենց բնակչութենէ, անշուշտ անհրաժեշտ էր, թէ՛ պատմական, թէ՛՛ իրաւական տեսանկիւնէն, որ ատ իրաւունքները հռչակուեն։ Ժամանակակից առաջին ցեղասպանութիւնն այսպիսով հաստատուած է ատոր զոհ դարձած հայ ժողովուրդին տրուած յատուցմամբ։ Ընդունուած է, որ բռնութիւնն ու հանցագործութիւնն իրաւունք չեն տար այն իրականացնողներուն։
Խիստ ցաւալի է, որ այն ատեն Սեւրին պայմանագիրը ստորագրողները, հոգնածութենէ կամ պատրանքային շահերէն ելնելով, մոռցան հայերուն, բայց Լոզանի պայմանագիրը չէր կրնար վերացնիլ վերջիններուս իրաւունքները։
Աւելին, սոյն պայմանագիրը, միջազգային իրաւունքին համապատասխան, անգործունակ է հայ ժողովուրդի դէմ, որը ատոր կողմ չի եղած, թէեւ ստորագրած է Սեւրին պայմանագիրը: Հանրային միջազգային իրաւունքը կ՚որոշէ, որ երբ կոլեկտիվ պայմանագիրը չեղեալ յայտարարուի եւ փոխարինուի մէկ այլով, վերջինս չի կրնար կատարման ենթարկուիլ առաջին ստորագրած պետութեան դէմ, որը երկրորդին կողմ չի եղած: Այս պետութեան համար առաջին պայմանագիրը կը շարունակէ գործիլ:

Հետեւաբար, Սեւրին պայմանագիրը ստորագրած, բայց Լոզանի պայմանագիրէն դուրս մնացած Հայաստանը կրնայ օրինական կերպով պահանջիլ Սեւրին պայմանագիրին դրոյթներու կիրառումը։ Աւելին, սա ռազմական կամ դիւանագիտական ոյժի կամ յարկադրանքի միջոցով ձեռք բերուած Լեոնի պայմանագիրին բնորոշ դէպքն է, եւ որու վավերականութիւնը հիմնականը կը վիճակուի։
Անկասկած, 21 Նոյեմբեր 1947թ. ՄԱԿ-ի կողմէն ստեղծուած Միջազգային իրաւունքի հանձնաժողովը, որը կ՚ուսումանսիրէ Լեոնի պայմանագրերը, կուղղորդուի ուսումնասիրելու Լոզանի պայմանագիրին վաւերականութիւնը միջազգային հանրային իրաւունքին առումով: Պայմանագիրը, որը կը խախտէ օրէնքը եւ արդարութիւնը, միշտ ալ ժամանակաւոր են։ Ատ անհաւասարակշռութեան աղբիւր է, եւ ոչ թէ խաղաղութեան։
Արեւմտեան Հայաստանի հայ ժողովուրդը, թեկուզ ցեղասպանուած, համառ է, կը պահանջէ, որ իր նկատմամբ վերջապէս արդարադատութիւն իրականացուի։ Անոր իրաւունքները անսահմանափակելի են, ինչպէս մարդկութեան դէմ յանցագործութիւնները՝ միջազգային իրաւունքիի համաձայն։
Իր հերթին, Ֆրանսայի խորհրդարանը օրէնքի միջոցով յիշեցուց ատ. «Մարդկութեան դէմ ուղղուած յանցագործութիւնները, ինչպէս սահմանուած է Միաւորուած ազգերու կազմակերպութեան 13 Փետրուար 1946-ի բանաձեւով՝ հաշուի առնելով մարդկութեան դէմ յանցագործութիւններու սահմանումը, ինչպէս նշուած է 1945-ի 08 Օգոստոսի Միջազգային տրիբունալի կանօնադրութեան մէջ, իրենց բնոյթով անբացատրելի են»:
Նոյնիսկ եթէ Սեւրին պայմանագիրը վաւերացուած չէր բոլոր կողմերու կողմէն, ինչպէս օրինակ՝ Ֆրանսան, այն կը կիրառէր այն նոյն կողմերը, որոնք չեն վաւերացուցած այն, օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիայի, Կիլիկիոյ, Ֆրանսայի խաղաղ բնակչութեան պաշտպանութեան մանդատներու հարցը, եւ Իտալիան, որոնք չեն յարգուած:
Սևրի պայմանագիրը ստորագրած կողմերու վավերացման համակարգը ւվելի լաւ հասկնալու համար կարեւոր է ուսումնասիրիլ իւրաքանչիւր ստորագրող պետութեան, այդ թիվը՝ Օսմանեան կայսրութեան (Թիւրքիա) ազգային Սահմանադրութիւնը:

Օրինակ, սուլթան Մեհմեդ VI-ի 22 Յուլիս 1920-ի Ինքնիշխանութեան խորհուրդէն ետք սուլթանը հրամայեց ստորագրիլ Սեւրին պայմանագիրը, որը համարժէք է վաւերացմանը՝ օսմանեան սահմանադրութեան հիման վրայ։
Այս ուսումնասիրութեան մէջ յատուցումներու վերաբերեալ բացայայտուած թուերը հաշուի չեն առնէր ողջ ցեղասպանութեան ժամանակաշրջանը, ինչպէս նաեւ Փետրուարին 1919-ի Փարիզին մէջ Պօղոս Նուպարին խաղաղութեան կոնֆերանսին ատեն ներկայացուած բնութագրերը: Հայերը, ի թիվս այլ բաներու, ստորագրող պետութիւններէն պիտի պահանջեն Սեւրին պայմանագիրին վաւերացումը։
Սեւրին պայմանագիրին չկատարման կամ ատոր փոխարինման պահանջը թիւրքական յակահայ եւ ակնյայտօրէն յակաարեւմտեան Հայաստանի քաղաքականութեան մաս մըն է:
Երբեք խաղաղութեան պայմանագիրը, որը սովորաբար կը կոչուի Սեւրին պայմանագիր, չի եղած նման հարձակունակ քաղաքականութեան առարկայ, որը փորձած է փոխարինիլ այն, ի դէմս համապատասխան բնակչութեան:
Սեւրի պայմանագիրը առանց այն վերանայելու յնարաւորութեան փոխարինելու փորձի, որոշ պետութիւններ եւ քաղաքական ոյժեր կազմակերպեցին Ալեքսանդրապոլին պայմանագիրը (2 Դեկտեմբեր 1920թ. ), Մոսկուայի պայմանագիրը (16 Մարտ 1921թ.), Կարսի պայմանագիրը (20 Հոկտեմբեր 1921թ.), Անգորայի պայմանագիրը կամ համաձայնագիրը (20 Հոկտեմբեր 1921 թ.), Լոզանի պայմանագիրը (24 Յուլիս 1923 թ.), պայմանագիրը քրդական «Հոյբուն» կազմակերպութեան հետ (1927 թ.), Հայկական հարցին քաղաքական բանաձեւը։
Եւրախորհրդարանի ( Յունիս 18 1987 թ.), իրավիճակը Խորհրդային Հայաստանին մէջ (1988/1989 թթ.), առաջին պատերազմը Արցախին մէջ, Ջուղայի գերեզմանատան աւերումը (14.12.2005թ.) Նախիջեւանին մէջ, երկրորդ պատերազմը Արցախին մէջ՝ ունենալով որպէս հետեւանքներ Բաքուի, Թիւրքիոյ եւ (Արեւելեան) Հայաստանի Հանրապետութեան միջեւ յաջորդ (ապագայ) պայմանաւորուածութիւնները։
Այս ամէնը բաւարար չէր (այս համաձայնագրերը իրաւաբանօրէն լեգիտիմ չեն) եւ բաւարար չեն ըլլայ փոխարինելու Սեւրի պայմանագիրը եւ զսպելու Արեւմտեան Հայաստանի պահանջները եւ նախագահ Վուդրո Վիլսոնին իրաւարար վճռին կատարումը։ 23 Օգոստոս 1990-ի Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետութիւնն իր վարչական սահմաններուն զինքը անկախ հռչակեց Խորհրդային Միութենէ, որը 2-էն Դեկտեմբեր 1920-ի բռնազաւթուած էր Հայաստանի Հանրապետութեան տարածքը՝ այդ ատեն արդեն ճանաչուած անկախ պետութիւն։
Անկախութեան հռչակագիրին եւ 11-րդ յօդուածի միջոցով ան կը ճանչնայ, որ Արեւմտեան Հայաստանին մէջ տեղի է ունեցած հայերու ցեղասպանութիւն։
1920-ի Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետութեան անջատումը Հայաստանի Հանրապետութենէ արձանագրուած է նոր հռչակուած հանրապետութեան խորհրդարանի կողմէն 21-էն Սեպտեմբեր 1991-ի։ Նոր Հայաստանի Հանրապետութիւնը, զինքը չյայտարարելով ոչ որպէս 1920-ի Հայաստանի Հանրապետութեան իրաւայաջորդ, ոչ ալ շարունակող պետութիւն, հրաժարուած է Թիւրքիոյ նկատմամբ բոլոր հաւակնութիւններէն։
Հետեւաբար, հայ ազգի արեւմտեան եւ արեւելեան բաղադրիչներու միջեւ խնդիրներու յստակ հանձնարարումը եւ դերերու տարանջատումը, անոնց ջանքերու համակարգումը կրնայ նպաստիլ անոնց ազգային խնդիրներու օպտիմալ լուծմանը։ Ահա թէ ինչու Արեւմտեան Հայաստանը ոչ միայն չի հրաժարուած իր իրաւունքներէն, այլեւ չի հրաժարուած իր պարտականութիւններէն իր բնակչութեան եւ զինքը ինքնիշխան, ազատ եւ անկախ ճանաչած պետութիւններու յանդէպ։